Cрпски Srpski |
Obszar |
Serbia
,
Czarnogóra
,
Bośnia i Hercegowina
,
Macedonia
,
Bułgaria
,
Albania
i inne |
Liczba mówiących | ok. 13 mln. |
Ranking
| ok. 75 |
Klasyfikacja genetyczna
|
Języki indoeuropejskie
*
Języki słowiańskie
**
Języki południowosłowiańskie
***
Diasystem serbsko-chorwacki
****serbski |
Pismo
|
cyrylica
,
łacińskie
|
Status oficjalny |
język urzędowy
|
Serbia
,
Czarnogóra
,
Bośnia i Hercegowina
|
Regulowany przez |
Rada Standaryzacji Języka Serbskiego
|
Kody języka |
ISO 639
-1 | sr |
ISO 639-2 | scc (B), srp (T) |
SIL
| SRP |
W Wikipedii |
Zobacz też:
język
,
języki świata
|
Wikipedia
w
języku serbskim
|
W
Wikisłowniku
: |
Diasystem serbsko-chorwacki (2006)
Język serbski (cрпски, srpski) – jedna z uregulowanych wersji dialektu sztokawskiego, używana głównie przez
Serbów
i
Czarnogórców
w
Serbii
,
Czarnogórze
,
Bośni i Hercegowinie
oraz w innych krajach.
Podobnie jak
język chorwacki
i
język bośniacki
, powstał przez rozbicie
języka serbsko-chorwackiego
. Języki te są tak do siebie podobne, że rozmówcy nie mają problemów ze wzajemnym zrozumieniem.
Rozwój literackiego języka serbskiego
W roli pierwszego literackiego języka
Serbów
wystąpił
język staro-cerkiewno-słowiański
, który w
IX w.
stał się pierwszym spisanym językiem słowiańskim. Pojawienie się pisanego języka słowiańskiego zawdzięczamy braciom,
Cyrylowi
i
Metodemu
, greckim mnichom, którzy na prośbę księcia
wielkomorawskiego
Rościsława
przybyli do jego państwa by tam prowadzić misję chrystianizacyjną w języku słowiańskim, co miało uchronić państwo wielkomorawskie przed wzrostem wpływów duchowieństwa niemieckiego na Morawach. Cyryl przed przybyciem na Morawy stworzył nowy
alfabet
(
głagolica
), którym w języku słowiańskim spisano przekłady najpotrzebniejszych modlitw i tekstów liturgicznych. Wraz z przyjęciem chrześcijaństwa w
obrządku bizantyjskim
Serbowie przyjęli staro-cerkiewno-słowiański.
Z racji tego, że księgi przepisywane były ręcznie szybko do tekstów zaczęły przenikać słowa i zjawiska
fonetyczne
charakterystyczne dla terenów, na których powstawały kopie tych ksiąg. W ten sposób język staro-cerkiewno-słowiański rozszczepił się na odmiany, zwane redakcjami
języka cerkiewnosłowiańskiego
. Rozwinęły się więc redakcje ruska, bułgarska, a od XII w. serbska języka cerkiewnosłowiańskiego, w której powstały najważniejsze teksty serbskiego
średniowiecza
– głównie akty prawne i żywoty świętych. Wraz z podbojem ziem serbskich przez
Turków
w
XIV
i
XV w.
dochodzi do zahamowania rozwoju
piśmiennictwa
serbskiego, które od tej pory ograniczać się będzie wyłącznie do cerkwi
prawosławnej
. W
XVIII w.
redakcja serbska języka cerkiewnosłowiańskiego zostaje zastąpiona rosyjską, która wraz z językiem ludowym, a od lat 80. także z tzw. slovenosrpskim, będącym połączeniem elementów
języka rosyjskiego
i ludowego serbskiego, staną się trzema równorzędnie używanymi językami literackimi
Narodziny współczesnego języka serbskiego wiążą się z osobą
Vuka Karadžicia
, reformatora języka i pisowni serbskiej, który zerwał z tradycją cerkiewną i oparł język literacki na jednym z
dialektów
serbskich. Jak trudnym w praktyce było to zadanie niech świadczy fakt, że próbując tłumaczyć Nowy Testament przy pomocy wyłącznie języka ludowego, w którym brakowało słów potrzebnych do przekładu, często odwoływał się do tradycji cerkiewnej lub po prostu tworzył
neologizmy
. Jednak zapoczątkowana w drugim dziesięcioleciu
XIX w.
reforma Vuka Kardzicia po latach sporów doczekała się praktycznego zastosowania. Szczególną rolę w tym miały utwory wybitnych poetów serbskich tego okresu: Petra Njegoša i Branka Radičevicia, którzy swe utwory stworzyli w języku oparty na ludowym języku serbskim.
Pierwsze gimnazjum z językiem serbskim powstało w
1791
w
Sremskich Karlovciach
. Pierwszym popularnym pisarzem, piszącym w języku serbskim, był Dositej Obradovič, późniejszy założyciel pierwszej wyższej uczelni serbskiej.
W XIX w. popularna stała się idea jedności Słowian. Jednym z wariantów tej jedności miała być idea jugosłowiańska, czyli kulturalnej i językowej jedności południowych Słowian. W
1850
w
Wiedniu
podpisano umowę językową między Serbami i Chorwatami, która była początkiem tworzenia się języka, który w dwudziestym wieku zyskał miano serbsko-chorwackiego lub chorwacko-serbskiego. Proces unifikacji języka zakończono w
1954
w
Nowym Sadzie
(Serbia), gdzie potwierdzono istnienie wspólnego języka dla Serbów, Chorwatów i Czarnogórców. Ustalono między innymi, że istnieje równoprawność dialektów chorwackich i serbskich oraz alfabetów łacińskiego i cyrylickiego. Po rozpadzie Jugosławii język serbsko-chorwacki oficjalnie przestał istnieć, ustępując miejsca serbskiemu, chorwackiemu i bośniackiemu.
Warianty języka serbskiego
Są dwa warianty wymowy.
Użytkownicy języka serbskiego
Ok. 13 milionów osób w
Serbii
posługuje się tym językiem jako ojczystym – jest on tutaj językiem urzędowym. Serbski jest również urzędowym językiem w
Czarnogórze
i
Bośni i Hercegowinie
. Istnieje też duża serbska
diaspora
.
Pismo
Język serbski zapisany w alfabecie łacińskim i cyrylicy
Serbski można zapisywać w dwu alfabetach:
cyrylicą
lub
alfabetem łacińskim
. Cyrylica uważana za tradycyjne pismo Serbów, jest stosowana przede wszystkim w Serbii Środkowej, przez Serbów w Czarnogórze i w Bośni, rzadziej przez Serbów w Chorwacji i na północy Serbii w
Wojwodinie
. Oprócz geograficznych są również polityczne uwarunkowania używania danego alfabetu. I tak gazety tradycyjne używają cyrylicy, cyrylicą zapisywane są teksty religijne i tradycyjne. Teksty nowoczesne używają obu alfabetów.
Rząd serbski na swojej stronie internetowej napisał: „Oficjalnym językiem Serbii jest serbski a oficjalnie używanym alfabetem jest cyrylica, w użyciu jest też alfabet łaciński. Na obszarach zamieszkanych przez mniejszości etniczne prawo przewiduje użycie w obiegu oficjalnym języka i pisma mniejszości.“[1]
Czasopisma stosują oba alfabety, na witrynach sklepów widać napisy w różnych alfabetach. Dokumenty oficjalne są jednak publikowane głównie cyrylicą.
W Czarnogórze przeważa obecnie
alfabet łaciński
.
Gramatyka
Zob.
język serbsko-chorwacki
.
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne